Polen kent een roerige geschiedenis. Gesitueerd tussen de grootmachten Duitsland (in het Westen) en Rusland (in het Oosten) heeft het land sinds haar bestaan vaak te maken gehad met oorlogen, bezettingen en annexaties. Als positieve bijkomstigheid hebben deze ontwikkelingen bijgedragen aan een rijk en divers cultuurhistorisch erfgoed. Ik was op ontdekkingsreis in Opolskie, Polen's kleinste provincie (Woiwodschap in het Pools), waar de invloeden uit het vroegere Silezië en Pruissen nog steeds zichtbaar aanwezig zijn.
Dag 1: Nysa
Vanuit Wroclaw is het nog een anderhalf uurtje rijden voordat de kerktorens van Nysa aan de horizon verschijnen. Na de 2e wereldoorlog is nagenoeg het hele stadje vernietigd en zijn de van origine Duitse inwoners (De regio Silezië behoorde lange periode toe aan het Duitse rijk) verdreven door de Russen. Hierna kreeg Polen de touwtjes weer in handen en werden de belangrijkste gebouwen in het centrum compleet gerenoveerd. Uiteraard ten gunste van de foto's die ik hoopte te maken. Na het inchecken bij mijn hotel dat pal in centrum lag . Direct om de hoek zag ik de merkwaardig maar indrukwekkend uitziende Sint Jakobusbasiliek aan; een grote bakstenen kerk met een verhoudingsgewijs kleine kerktoren, maar een gigantisch groot en hoog dak. Direct naast de basiliek staat een al even opvallende klokkentoren. Als een bejaard echtpaar houden ze nauwlettend in de gaten wat er in het charmante stadje gebeurd. En dat al een kleine duizend jaar. Na een paar sfeervolle avondfoto's was het bedtijd in de wetenschap dat het morgen weer vroeg dag zou zijn. Die ochtend zat het mee. Ik werd getrakteerd op een prachtige pastelkleurige lucht die de fotogenieke torens en gevelhuisjes in een lichtroze gloed belichtte. Hoewel ik nog maar net in Nysa was, was ik overtuigd dat ik haar nu op haar mooist zag.
Dag 2: Opawskie gebergte De woiwodschap Opolskie mag dan misschien in een vallei liggen en voor het grootste deel uit laagland bestaan, toch kent de regio een heuse bergketen. Het Opawskie gebergte ligt in het uiterste Zuiden van Opolskie en vormt een natuurlijke grens met buurland Tsjechïe, waar het overloopt in het Sudeten gebergte. Aan de voet van de Opawskie bergen ligt het stadje Głuchołazy en is, zo bleek, een tussenstop waard. In het oude centrum van het stadje liepen we over een knus plein waarin een wapenschild met een geitenkop was gemozaiëkt. Later hoorde ik dat de Duitse naam van het stadje allesverklarend 'Ziegenhals' luidt. Met een schepijsje in de hand was het goed vol te houden tussen de kleurrijke huizen en zorgvuldig onderhouden borders van Głuchołazy. Naarmate de middag verstreek bedacht ik een plan voor zonsondergang. Omdat de zon vandaag erg fel was besloot ik het hogerop te zoeken, in de hoop op een mooie lichtval over de gloeiende bergtoppen. Met zijn 890 meter is de Biskupia Kopa (Bisschopshoofd) het hoogste punt van Opolskie. Vanaf mijn hotel van vandaag was het 'slechts' 9 kilometer wandelen. Ik besloot na mijn diner dat het een goed idee was om een poging te wagen. Het zou spannend worden of ik de top voor zonsondergang zou bereiken. Na een lange asfaltweg zag ik een bordje waarop meerdere wandelroutes stonden vermeld en sloeg ik linksaf een onverharde weg in. Hier startte de blauwe route naar de Biskupia Kopa. Het was een populaire wandeling merkte ik aan het aantal wandelaars in terugkerende richting op. Logisch, want het was zaterdag én zomervakantie in Polen. Het eerste stuk liep ik over een breed, vals plat kiezelpad en was het eigenlijk prima vol te houden. Parallel aan het pad stroomde een riviertje dat af en toe het pad kruiste. Dit leverde steeds een paar natte kousen op. Met 30 graden was het een welkome verkoeling. De route vervolgde zich door een mooi bos met voornamelijk loofbomen. Toen het pad smaller werd en de kiezels groter, was goed te merken dat het nu steiler omhoog ging. Ik hoopte dat ik de top op tijd zou halen.. Het laatste stuk was het pittigst, maar als beloning werd ik getrakteerd op mooie vergezichten in de richting van het dal. De zon stond op het punt om onder te gaan toen ik de 18 meter hoge Franz Josef toren tegemoet liep. Met één been stond ik op Tsjechisch grondgebied terwijl ik aan de Poolse zijde de rode gloed van de ondergaande zon aanschouwde. De afdaling in het duister verliep met aanzienlijk minder inspanning, maar mét een tevreden en ook een beetje een opgelucht gevoel.
Dag 3: Moszna Zamek
Een heel mooi kasteel, wellicht Polen's mooiste staat in Moszna. Het gelijknamige Moszna Zamek (Zamek is kasteel in het Pools) telt een indrukwekkend aantal torentjes: Maar liefst 99! Natuurlijk, hier zitten naast grote spitsen ook kleinere tussen, maar desondanks toch een bijzonder gegeven. Dat de Moszna Zamek een imposant gebouw is, is een understatement. Eventjes wat harde cijfers op een rij. Naast de 99 torens telt het gebouw ook 365 kamers, een oppervlak van 7000 m2 en een volume van 65000 m3. Daarnaast is het kasteel gevestigd op een uitgestrekt landgoed dat wordt gekenmerkt door een kanalen- en merensysteem en een overvloed aan bospercelen, waarin nog veel oude bomen vertegenwoordigd zijn.
In de 18e eeuw is men begonnen met de bouw van kasteel. Eerst in Barokke stijl (centrale gedeelte) en later in diverse bouwstijlen zoals Neogotisch en Neorenaissance. Industriemagnaat en voormalige bewoner Franz Hubert von Tiele-Winckler zorgde laat in de 19e eeuw voor de constructie van meerdere vertrekken waaronder de spitse torens aan Oost- en Westzijde van het kasteel. Daarnaast werd ook de glazen orangerie op zijn initiatief gebouwd. In 1945 werd vanwege het einde van de 2e wereldoorlog de familie Van Tiele-Winckler uit het kasteel verdreven en werd het kasteel kortstondig bezet door Stalin's rode leger. Al snel werd de macht overgedragen naar het nieuwe Polen en kreeg de Moszna Zamek een praktische bestemming: Eerst als verzorgingshuis en later als sanatorium voor geesteszieken. Sinds de jaren 80 van de vorige eeuw is het kasteel toegankelijk voor bezoekend publiek. Het bleek al snel dat de Moszna Zamek een erg populaire toeristische bestemming is. Veel auto's met voornamelijk Poolse kentekenplaten stonden aan de zijkanten van de toegangsweg geparkeerd. Aan de achterzijde van het kasteel waren stelletjes druk met het maken van de perfecte selfiepose of liepen achter de kinderwagen in de richting van het bijhorende bos terwijl anderen genietend op de bankjes de laatste zonnestraaltjes van de dag probeerden te absorberen. Niet veel later trokken de dagjesmensen richting de parkeerplaats en werd het al snel rustig. Ik had de luxe dat ik mocht overnachten in het kasteel, dus wachtte ik in alle rust af tot de felle zon bijna onder ging. Toen de halve maan achter één van het kasteel's vele torens tevoorschijn kwam, kreeg ik sterk de indruk dat ik naar een Disneyfilm zat te kijken. Dat een deel van het kasteel in de steigers zat was jammer, maar mocht de pret zeker niet drukken.
Dag 4: Góra Świętej Anny
Het vlakke land van het woiwodschap Opolskie kent een paar uitzonderingen. Uiteraard is één van deze uitschieters het Opawskie gebergte dat in het Zuiden overloopt in de Sudeten, maar ook de bijzondere heuvel van Góra Świętej Anny (St. Annaberg in het Duits) valt hiertoe te rekenen. De heuvel is ooit ontstaan door een vroegere vulkaan waarvan ook de krater nog goed is te herkennen. Omdat de directe omgeving van de heuvel (haast Nederlands-) plat is, zie je de 406-meter hoge top al van ver liggen. Ieder jaar trekken er duizenden wandelaars naar de Góra Świętej Anny dat een bekend bedevaartsoort is. Ook al ruim voor het Christelijke tijdperk schijnt de plek een belangrijke spirituele functie te hebben gehad. Toen we kwamen aanrijden trokken donkere wolken onheilspellend over het vlakke landschap. Het was een heel contrast met de voorbije dagen toen de zon steeds de hoofdrol vertolkte. Voor foto's was het een interessante ontwikkeling. Naarmate we de kerk op de top van de heuvel naderde, ontdekten we steeds meer kapellen die in de omringende bossen verscholen zaten. Omdat er bijna geen mensen te zien waren (logisch, want het was inmiddels aan het regenen) was de verzameling witte kapellen die tussen de oude beukenbomen opdoken een haast mysterieus aanzicht. Het interieur van de grote kerk, bovenaan de heuvel, was ook een lust voor het oog. Vooral het met fresco's gedecoreerde plafond deed een haast beetje denken aan de Sixtijnse kapel in het Vaticaan. Buiten had de regen inmiddels plaatsgemaakt voor een bescheiden zonnetje. Dat gaf mij de mogelijkheid om nog wat luchtopnames van deze bijzondere plek te maken.
Dag 5: Opole
Opole is de belangrijkste en grootste stad van Opolskie. Toch is de stad niet direct 'groot' te noemen. Met 128.000 is Opole qua groottebijvoorbeeld vergelijkbaar met een stad als Zwolle. Toch is Opole als hoofdstad van de woiwodschap een belangrijke regionale functie toebedeeld. Het aanzicht van de stad wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van een paar mooie gebouwen: De kathedraal van Opole met zijn prominent aanwezige twin-towers, De Spartaans ogende Piast-toren en het Raadhuis, geheel in de stijl van het beroemde Palazzo Vecchio in Florence. Ook kent de stad een aantal statige panden die voorzien zijn van prachtig ontworpen gevels, allemaal in een verschillende pasteltint. De rivier de Oder is van vroeger uit de levensader van de stad en stroomt langs het oude centrum. Een aftakking van de Oder stroomt door de binnenstad en geeft vanaf de brug gezien een uitzicht op de stad dat met een knipoog ook wel "Klein Venetië" wordt genoemd. Met een beetje fantasie snap je waarom. In Opole is het niet moeilijk om te ontsnappen aan de drukte. In de stad zijn veel groenvoorzieningen zoals een park met een oude stadsvijver waaraan een Duits-ogende bierstube is gevestigd (tegenwoordig zit er een uitbater met een Tsjechische kaart op). Ook kun je heerlijk wandelen langs het oude kanaal en over de markante groene voetgangersbrug waarvoor je vroeger nog een Pfennig tol voor moest betalen. De stad is bruisend, maar op een bescheiden manier. Het is een studentenstad en alle voorzieningen zijn aanwezig, maar het is niet druk en relatief veilig. Ik verheugde me op het bezoek aan het openlucht museum, net buiten de stad. Het museum is een verzameling van landelijke gebouwen zoals je die vanaf de middeleeuwen tot voor een halve eeuw geleden doorgaans kon aantreffen op het Poolse platteland. Toen ik 's ochtends arriveerde was het ondanks het aangename weer nog verrassend maar aangenaam rustig. Bij binnenkomst sprongen als eerste de wieken van de oude houten molens in het oog. Niet veel verder lag een prachtig gereconstrueerde stiftkerk zoals ik die kende uit Noorwegen. Erg interessant waren de interieuren van de verschillende boerderijen, elk in de stijl van zijn eigen tijd. Ook bezocht ik nog een oude kroeg, een kruidenier en een basisschool (met woning van de meester inbegrepen). Tenslotte nog een prachtige (werkende) watermolen dat veel bekijks trok toen het waterrad ging draaien. Het was een mooie plek om mijn reis naar het onbekende Polen af te sluiten.
Ben je nieuwsgierig geworden naar de regio Opolskie of Polen als vakantieland in het algemeen? Neem een kijkje op de officiële websites en ontdek wat er allemaal nog meer te doen is!
